Debian is een stabiel en veelzijdig Linux besturingssysteem dat vaak gebruikt wordt voor servers. In deze handleiding installeren we Debian met behulp van de netinst (netwerk installer) ISO. Deze methode installeert een minimale basis, waarna pakketten via internet worden opgehaald.

Benodigdheden

• Een fysieke server of virtuele machine
• Toegang tot de console (monitor + toetsenbord, IPMI/iLO, of hypervisor-console)
• Een werkende internetverbinding tijdens de installatie
• Een USB-stick of virtueel ISO-station
• Rechten om het systeem vanaf USB/ISO te laten opstarten

Debian netinst ISO downloaden

1. Ga op je eigen werkstation naar de Debian downloadpagina.
2. Download de netinst ISO voor amd64 (64-bit), bijvoorbeeld:
   • debian-12.x.y-amd64-netinst.iso

Sla het bestand op een bekende locatie op.

Installatiemedia maken (USB)

Gebruik op je eigen werkstation een tool om de ISO naar een USB-stick te schrijven, bijvoorbeeld:

• Linux / macOS met dd (gevorderde gebruikers), of
• Windows met een tool als Rufus / balenaEtcher.

Voorbeeld met dd (gevorderd, let goed op het juiste device!):

sudo dd if=debian-12.x.y-amd64-netinst.iso of=/dev/sdX bs=4M status=progress oflag=sync

Vervang /dev/sdX door het juiste apparaat voor jouw USB-stick.

Systeem opstarten vanaf installatiemedia

1. Plaats de USB-stick in de server (of koppel de ISO in je hypervisor).
2. Start de server opnieuw op.
3. Open het bootmenu (bijvoorbeeld met F12, F11 of Esc, afhankelijk van de hardware).
4. Kies om te starten vanaf USB of virtueel CD/DVD-station.

Je ziet nu het Debian installatiescherm.

Basisinstallatie starten

1. Kies in het eerste scherm:

   • Install (tekstmodus)
   • Graphical install (indien mogelijk)

2. Kies de gewenste taal (bijvoorbeeld Dutch / Nederlands).

3. Kies land/regio en toetsenbordindeling.

Netwerk configureren

1. Selecteer de netwerkinterface (bijvoorbeeld ens18 of eth0).

2. Kies:

   • DHCP (automatisch IP-adres), of
   • handmatige configuratie als je een vast IP-adres wilt.

3. Voer indien gevraagd in:

   • Hostname, bijvoorbeeld server01
   • Domeinnaam, bijvoorbeeld voorbeeld.lan of leeg laten als je geen domein gebruikt.

Schijfindeling (partities)

Voor een eenvoudige server kun je gebruikmaken van de geleide schijfindeling.

1. Kies Guided - use entire disk (of de Nederlandstalige equivalent).

2. Selecteer de schijf waarop je Debian wilt installeren (bijvoorbeeld /dev/sda).

3. Kies een partitie-indeling:

   • All files in one partition (aanbevolen voor simpele installaties), of
   • een schema met aparte /home of /var partities indien gewenst.

4. Bevestig de wijzigingen en kies Finish partitioning and write changes to disk.

5. Bevestig dat de partities geschreven mogen worden.

Gebruikers en wachtwoorden

1. Stel een wachtwoord in voor de root gebruiker, of laat dit leeg als je alleen een beheerdersaccount via sudo wilt gebruiken (aanbevolen voor veel setups).
2. Maak een normale gebruiker aan:
   • Volledige naam
   • Gebruikersnaam (bijvoorbeeld beheerder of admin)
   • Sterk wachtwoord

Deze gebruiker kun je later sudo-rechten geven.

Software selectie

Na de basisinstallatie vraagt de installer welke taken/software je wilt installeren.

1. Kies bij voorkeur:

   • Debian desktop environment: uitvinken voor een pure server
   • SSH server: aanvinken
   • standard system utilities: aanvinken (standaard)

2. Bevestig en wacht tot de installer de benodigde pakketten van internet heeft gedownload en geïnstalleerd.

GRUB bootloader installeren

Aan het einde zal de installer vragen of je de GRUB bootloader wilt installeren.

1. Kies Ja.
2. Selecteer de juiste schijf (bijvoorbeeld /dev/sda) om de bootloader op te installeren.

Na voltooiing vraagt de installer om te herstarten. Verwijder de USB-stick of koppel de ISO los, zodat het systeem van de nieuwe Debian installatie opstart.

Je hebt nu een werkende Debian server geïnstalleerd met de netinst ISO, klaar om verder ingericht te worden met bijvoorbeeld NGINX, Apache, Docker of andere software zoals beschreven in de overige artikelen van de kennisbank.